2024 жылдың 13 қарашасында «Радиотехника, электроника және телекоммуникация» білім беру бағдарламасының студенттері үшін «Транстелеком» АҚ байланыс үйінде қонақ дәріс өткізілді. Дәрісті «Алматытранстелеком» филиалының қайталама желілер бөлімінің бастығы Азамат Мұхтарұлы «техникадағы байланысты өлшеу»тақырыбында өткізді. Дәрістің кіреспе бөлімінде Азамат Мұхтарұлы студенттерге байланыс сапасы мен өлшеудің маңыздылығы туралы әңгімелейді, өйткені кез келген байланыс жүйесінің негізінде сигналдарды беру және қабылдау процесі, сондай-ақ олардың сапалы ұсынылуы мен өңделуі жатыр. Өлшеу сигналдың сапасын әр тарату кезеңінде — көзден қабылдағышқа дейін дәл бақылауға мүмкіндік береді. Сигнал деңгейін, оның бұрмалануы мен шуын түсіну сенімді және тиімді жүйелерді дамыту үшін өте маңызды. Өлшеу жүйесінде ақаулар болған жағдайда, сигналдың жоғалуы, беріліс қателері немесе аппараттық ақаулық болсын, мәселені оқшаулауға көмектеседі. Ол байланыс жүйелерінің сенімділігі мен тиімділігін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқаратын өлшеу түрлері туралы айтты:
Сигналдың амплитудасы мен деңгейін өлшеу. Ең негізгі өлшемдердің бірі-берілген сигналдың амплитудасын өлшеу. Бұл оның күшін және сәйкесінше Кедергі мен шу деңгейін бақылауға мүмкіндік береді, бұл әсіресе алыс қашықтыққа тасымалдау кезінде маңызды.
Сигнал жиілігі мен спектрін өлшеу. Басқа арналармен араласпау үшін берілетін сигналдың жиілік диапазонын бақылау маңызды. Спектрді өлшеу сонымен қатар қажетсіз гармоника мен шуды анықтауға мүмкіндік береді.
Уақыт пен кідірісті өлшеу. Сигнал беру уақыты және оның кешігуі, әсіресе жоғары жүйелерде маңызды рөл атқарады деректер жылдамдығына қойылатын талаптар (мысалы, нақты уақыт режимінде). Бұл өлшемдер байланыс жүйесінің әртүрлі элементтерін синхрондау үшін маңызды.
Бұрмалану мен берілу қателіктерін өлшеу. Кедергілер мен шулардың әсеріне байланысты деректерді беру кезінде бұрмалау коэффициентін және қателер санын бақылау маңызды. Бұған биттік қате (BER), қате жылдамдығы және басқа сипаттамалар сияқты параметрлер кіреді.
Өлшеуге арналған заманауи аспаптар мен технологиялар:
Спектр анализаторлары. Бұл сигнал амплитудасын жиілік бойынша өлшеуге мүмкіндік беретін құрылғылар. Олар радиожиілік жүйелеріндегі радио сәулелену спектрін және әртүрлі сигналдарды талдау үшін қолданылады.
Осциллографтар. Бұл құрылғылар сигналдың пішінін, оның амплитудасын және уақыттың бұрмалануын бақылау үшін маңызды болып табылатын сигналдардың уақыт сипаттамаларын көрсету үшін қолданылады.
Қуат пен сигнал деңгейін өлшегіштер. Бұл құрылғылар жүйенің әртүрлі нүктелерінде берілетін сигналдардың қуатын және олардың деңгейлерін дәл өлшеу үшін қажет.
Ber өлшегіштері (bit error rate). Деректер қателерін бағалау және байланыс сапасын бақылау үшін қолданылады.
Кідірістерді өлшеуге арналған жүйелер. Жоғары жылдамдықты және күрделі желілер үшін жүйенің жауап беру уақытын және ақпаратты берудің әртүрлі кезеңдеріндегі кідірістерді бақылау маңызды. Дәрістің соңғы бөлімінде байланыс техникасындағы өлшемдер кез-келген коммуникациялық жүйелердің тиімділігі, сенімділігі және дамуы негіз болатындығына тоқталды.
